Fareed Zakaria: Nadchodzące wyzwania Chin

PEKIN „Wszystkich nas uderza kontrast między Pekinem a Waszyngtonem” – powiedział George Yeo, były minister spraw zagranicznych Singapuru. Odniósł się do jakości rządów w obu stolicach – w szczególności do wszechobecnego w Azji poczucia, że ​​Stany Zjednoczone utraciły zdolność do kompetentnego prowadzenia polityki publicznej (patrz Irak, Obamacare). Pekin natomiast starannie i systematycznie planuje szereg reform, które prawdopodobnie w ciągu dekady uczynią z Chin największą gospodarkę świata. Kontrast jest szczególnie uderzający, ponieważ Chiny stoją przed ogromnymi wyzwaniami i będą musiały przeprowadzić poważne reformy gospodarcze, polityczne i społeczne, aby wydostać się z „pułapki średniego dochodu”, która dotknęła wiele niegdyś szybko rozwijających się krajów rozwijających się. Z drugiej strony Stany Zjednoczone pozostają najbardziej innowacyjną gospodarką na świecie z dynamicznym i rozwijającym się społeczeństwem. Potrzebuje po prostu zdroworozsądkowej polityki w szeregu kwestii, takich jak infrastruktura, uprawnienia i imigracja. A jednak trudno przewidzieć postęp na którymkolwiek z tych frontów w ciągu najbliższych kilku lat w Waszyngtonie. Yeo i ja byliśmy w grupie gości zaproszonych do Chin przez Berggruen Institute, globalny zespół doradców, na spotkania z najważniejszymi przywódcami kraju, w tym z prezydentem Xi Jinpingiem. Byli bardziej pewni siebie i zrelaksowani niż kiedykolwiek w ciągu ponad 20 lat mojej wizyty w Chinach. W przeszłości rozmawiali o słabościach i problemach Chin, a zawsze o tym, że ich naród jest daleko w tyle za Stanami Zjednoczonymi. Niewiele o tym słyszałem podczas tej wizyty. Jednak kraj w dalszym ciągu poszukuje pomysłów i najlepszych praktyk zewsząd. „Jednym z powodów, dla których Chinom udało się jak dotąd odnieść sukces” – powiedział nam Xi, „jest to, że chcieliśmy uczyć się od innych, nawet od małych krajów, takich jak Singapur”. Dzisiejsze zadanie jest ogromne, ale nie większe niż w przeszłości. Pierwotne reformy rynkowe w Chinach zostały ogłoszone przez ich przywódcę Deng Xiaopinga w 1978 roku. (Wyobraźcie sobie stworzenie gospodarki rynkowej z niczego i znalezienie dla niej menedżerów, gdy cały krajowy system uniwersytecki został zamknięty na dekadę!) Drugi wybuch reform, globalizujący jedną z najbardziej odizolowanych gospodarek świata, został ogłoszony w 1993 r. przez prezydenta Jianga Zemina. Rozpoczynające się w ten weekend plenum Partii Komunistycznej będzie trzecim poważnym impulsem do reform we współczesnej historii Chin. W ostatnich latach Pekin osłabł. Wiedziała, co robić, ale zdecydowała się odłożyć na później sprawy, które byłyby politycznie trudne. Zamiast tego wykorzystywał tani kredyt jako bodziec do ożywienia gospodarki za każdym razem, gdy wzrost gospodarczy słabł. Jednak urzędnicy wyższego szczebla przyznali to do wiadomości i wydają się zdeterminowani, aby tym razem dotrzymać obietnic. „Jeśli poluzujemy kredyt, jeśli powiększymy deficyt budżetowy, będzie to przypominać stare powiedzenie, w którym nosi się drewno na opał, aby ugasić pożar” – powiedział grupie premier Li Keqiang. Przywódcy Chin obiecali „bezprecedensowe” reformy rynkowe, które będą „kompleksowe”, „gospodarcze, społeczne i polityczne”. Będziemy musieli poczekać i obserwować, co to oznacza, ale z pewnością oznacza to brak ruchów w kierunku demokracji. Prawdopodobnie będzie się to wiązać ze zmianami administracyjnymi, które sprawią, że chińska biurokracja stanie się bardziej wydajna, skuteczna i uczciwa. Na przykład sądy lokalne, od dawna zdominowane przez skorumpowanych lokalnych polityków, prawdopodobnie ulegną usprawnieniu, być może poprzez utworzenie okręgu federalnego na wzór amerykański. W rzeczywistości, jak dotąd, pod względem politycznym kraj obrał odwrotny kierunek, dławiąc Internet w ramach maoistycznej kampanii przeciwko sprzeciwowi. Jeden z uczestników opisał to jako strategię, która „politycznie przesuwa się w lewo, abyś mógł ekonomicznie poruszyć się w prawo”. Powiedział, że odzwierciedla to podejście Denga, które można podsumować w dowcipie, że pewnego razu poinstruował swojego kierowcę, aby włączył lewy kierunkowskaz podczas skręcania samochodu w prawo. Wiele osób z mojej grupy odwiedzających Chiny było przekonanych, że kraj pomyślnie poradzi sobie z tym procesem. „Chińska elita rządząca jest w pełni świadoma rosnących napięć politycznych i społecznych w kraju” – powiedział Yeo – „i reaguje na nie, pozwalając na odrobinę otwartości w społeczeństwie i Internecie. Będą jednak nadal interweniować, aby zapobiec wymknięciu się napięć spod kontroli. Są inżynierami i w każdym systemie potrzebne jest pewne tarcie, aby spowolnić działanie. Zbyt duże tarcie zatrzyma maszynę, ale zbyt małe spowoduje niestabilność systemu.” To potężna metafora. Można się jednak zastanawiać, czy system polityczny można uruchomić jak maszynę pełną mechanicznych części. W końcu naród jest pełen ludzi, których czasami ożywiają namiętności, oczekiwania, lęki i złość. Zarządzanie nimi może okazać się trudnym wyzwaniem nawet dla najlepszych inżynierów. Przeczytaj więcej z archiwum Fareeda Zakarii, śledź go na Twitterze lub subskrybuj jego aktualizacje na Facebooku.